Şarap mantarı meşe ağacının kabuğundan yapılır. Meşenin kabuğu aslında ağacın canlı hücrelerini dış çevreden koruyan bir dokudur. Quercus suber veya daha genel adıyla Mantar meşesi, Portekiz başta olmak üzere güneydeki Avrupa ülkeleri ve Cezayir, Fas ve Tunus gibi bazı Afrika ülkelerinde bulunur. Küreselleşmeyle birlikte tipa üretimi Yeni Dünya ülkelerinde de yapılmaya başlanmıştır.
Tıpalar milattan önce 400 yılından beri aramızdalar. Antik Yunan ve Roma dünyasının klasik eserlerinde yer alırlar. Plutarkhos’un “Yaşamlar” eserinde, Yaşlı Pliny’nin “Naturalis Historia” adlı eserinde ve Aeneas destanında mantar tıpaları satır aralarında geçer. Örneğin, Yaşlı Plinius’un Naturalis Historia’sında şu şekilde bahseder (XVI, bölüm 13): “…Bu kabuk başlıca gemilerin çapa halatları ve balıkçıların ağları için kullanılır, ayrıca fıçı tıpa yapımında ve kadınların kış ayakkabılarının tabanlarının yapımında da kullanılır. Bu nedenle ağaca Yunanlar “kabuk-ağacı” (corticis arborem) derler.” diye Klasik Yunanca ismini vermeden yazar. Corticis Arborem Latince’de Cortex (Kabuk) – Arbor (Ağaç) kelimelerinden oluşur ve anlam olarak “Kabuğun Ağacı” demektir.
Orta çağ döneminde mantar meşe kabukları, evlerin duvarlarında sıcaktan ve soğuktan korunmak için kullanılıyordu. 15. yüzyılda şişenin icat edilmesiyle birlikte mantar tıpa üretimi de farklılaşmaya başladı. Böylece mantar meşe yetiştiriciliği de hız kazanmaya başladı.
İki çeşit mantar üretimi için kullanılan meşe bulunmaktadır. Birincisi Quercus Suber, diğeri Quercus Occidentalis. İkisi arasında gözle görülür bir fark yoktur. Quercus Suber yılda bir kez meyve verirken, Quercus Occidentalis iki kez meyve verir. Bunların arasında en çok mantar Quercus Suber’den çıkarılır. Bu ağaçların ortalama yaşları 100 ile 200 arasındadır ve oldukça değerli ağaçlardır, daha yaşlı olanlarda verim düşer. Mantar meşesi belirli bir büyüklüğe geldiğinde, ağacın kabuğu ağaca zarar vermeden soyulur ve alttan yeni kabuk tekrar çıkarılır. Bu süreç her 8-10 yılda bir uygulanır.
Şarap mantarı fibersiz ve çok küçük hücrelerden oluşmuş bir yapıya sahiptir. Hücrelerin arası hava ile doludur ve hücreler birbirlerine reçineli bir madde ile güçlü bir bağ kurarlar. Bu yapı onlara bazı önemli özellikler verir. Bunlardan en önemlileri sıkıştırılabilirlik ve dayanıklılıktır. Şarap mantarları yüksek seviyede sıkıştırılsalar bile hücrelerin birbirlerine güçlü bağı sayesinde yanlardan dağılmalar olmaz. Sıkıştırıldığında hücreler arasındaki havanın bir kısmı dışarı çıkar, bir miktar da yine mantarın içinde kalıp sıkışır. Bu iki özellik Şarap mantarlarına harika bir kapak özelliği verir. Bu yüzden şarap mantarı şarap yapımından sonra şarabın korunması açısından oldukça önemlidir.
Ayrıca, mantarın içindeki hava ve reçineli bağlar suya geçirmezlik özelliği verir. Aynı özellik şarap mantarına yağa dayanıklılık da verir. Bu yüzden, şaraplar, şampanyalar, zeytinyağları ve diğer içeceklerin hepsi şarap mantarıyla kapatılabilir. Şarap mantarının özgül ağırlıkları 0.20 ile 0.25 arasındadır ve oldukça hafiftirler. Bu aynı zamanda titreşim absorbe edici bir ozellik verir, bu yüzden lojistik açıdan şişe mantarları taşınan maddeyi ani çarpma, hız ve yüksek ses etkilerinden korumaya yarar.
Mantarın en yaygın olarak kullanımı, şişeler için yapılan tıpalardır. Bir mantar tıpa şişenin içine itildiğinde, şişenin boynunda sıkışır. Mantar esnek olduğu için sürekli olarak şişenin içine bir basınç uygular. Sürtünme katsayısı, dış bir kuvvet uygulandığında iki yüzeyin birbirine kayma karşısında gösterdiği göreceli direnci temsil eden bir değerdir. Mantarın yüksek sürtünme katsayısı, tıpaların gevşemesini ve kaymasını engeller. Bu şekilde mantar, sıkı ve kalıcı kapatici olma özelliği taşır.